HoREA kiến nghị sửa đổi một số nhóm vấn đề trong Luật Đất đai 2013, trong đó có kiến nghị cơ chế để đẩy mạnh thực hiện “quyền góp vốn quyền sử dụng đất”.

Theo đó, Điều 167 Luật Đất đai đã quy định người sử dụng đất có “quyền góp vốn quyền sử dụng đất” để cùng làm ăn chung, hoặc góp vốn vào các dự án kinh tế, dự án nhà ở. Đây là chính sách mới tương tự như chính sách của các nước tiên tiến trên thế giới. Nếu thực hiện theo phương thức này để chỉnh trang đô thị cũ, phát triển các khu đô thị mới, khu dân cư mới, khu nhà ở, khu công nghiệp, dịch vụ thì người sử dụng đất có lợi, tài sản quyền sử dụng đất của mình sau khi góp vốn vào doanh nghiệp sẽ sinh lợi, được ưu đãi mua hoặc thuê nhà, tạo được sự đồng thuận xã hội; chủ đầu tư cũng có lợi vì giảm được chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng, hạn chế xung đột quyền lợi giữa chủ đầu tư và người dân.

Nhưng trong thời gian qua, phương thức này gần như chưa được thực hiện trên thực tế nên không phát huy được tác dụng. Tại TP.HCM, chỉ có dự án Khu đô thị Cảng biển Hiệp Phước có phương án vận động chủ đất góp vốn quyền sử dụng đất nhưng không thu hút được người dân tham gia. Các chủ đầu tư dự án hầu như chỉ tập trung thương lượng, bồi thường với các chủ đất dẫn đến phát sinh nhiều tranh chấp, khiếu kiện, xung đột lợi ích trong quá trình thực hiện giải phóng mặt bằng dự án.

Nguyên nhân chủ yếu chưa thực hiện được phương thức này, bao gồm: Chủ đầu tư chưa thực sự quan tâm đến phương thức người dân góp vốn vào dự án bằng quyền sử dụng đất; Chưa tuyên truyền, giải thích để người dân hiểu rõ lợi ích khi thực hiện việc góp vốn bằng quyền sử dụng đất; Chưa có cơ chế tổ chức thực hiện hiệu quả để dân tin. Người dân chưa yên tâm về việc sẽ được đảm bảo chắc chắn quyền lợi của mình trong quá trình thực hiện dự án, nhất là quyền lợi nhà ở trong dự án chỉnh trang đô thị, xây dựng lại chung cư cũ, di dời nhà trên và ven kênh rạch. Pháp luật chưa có cơ chế đủ mạnh để bảo vệ cổ đông nhỏ trong doanh nghiệp cổ phần (có thể bị giảm vốn, mất vốn trong quá trình kinh doanh. Quyền sử dụng đất nông nghiệp có thời hạn, sau khi góp vốn bằng quyền sử dụng đất thì chưa có cơ chế để đảm bảo người sử dụng đất được gia hạn thời gian thuê đất kỳ tiếp theo để đảm bảo quyền lợi khi góp vốn.

Do đó, HoREA kiến nghị Chính phủ cần ban hành cơ chế để khuyến khích người dân và chủ đầu tư thực hiện “quyền góp vốn quyền sử dụng đất” vào dự án, như sau: Khuyến khích chủ đầu tư quan tâm thực sự đến phương thức người dân góp vốn vào dự án bằng quyền sử dụng đất, và có phương án tổ chức thực hiện rất cụ thể, thực tế khi được giao dự án có sử dụng đất. Tuyên truyền, giải thích để người dân hiểu rõ lợi ích khi thực hiện góp vốn bằng quyền sử dụng đất. Có cơ chế tổ chức thực hiện hiệu quả để dân tin, đặc biệt là cho người sử dụng đất nông nghiệp sau khi góp vốn bằng quyền sử dụng đất thì vẫn được gia hạn thời gian thuê đất kỳ tiếp theo để đảm bảo quyền lợi khi góp vốn.

Có biện pháp để người dân yên tâm sẽ được đảm bảo chắc chắn quyền lợi của mình trong quá trình thực hiện dự án, nhất là quyền lợi nhà ở trong dự án chỉnh trang đô thị, xây dựng lại chung cư cũ, di dời nhà trên và ven kênh rạch. Có cơ chế đủ mạnh để bảo vệ cổ đông nhỏ trong doanh nghiệp cổ phần, không để bị mất vốn trong quá trình kinh doanh; Phải đảm bảo dân chủ, công khai, minh bạch.

Theo Baoxaydung.com.vn